Интернетти өз товарларын жайылтуу үчүн колдонуунун өсүшү, андан кийин мамлекеттик жана муниципалдык сектордун коммерциялык компаниялары жана уюмдары тарабынан көрсөтүлүүчү санариптик кызматтарды көрсөтүү Кыргыз Республикасында веб-сайттарды жана ар кандай мобилдик тиркемелерди колдонуучулардын санынын бир нече эсе жана кескин өсүшүнө алып келди. Алардын санынын өсүшү менен бирге, колдонуучулардын жеке мүнөздөгү маалыматтарына болгон суроо-талаптарга байланыштуу суроолор дагы көбөйүүдө.
Жарандардын жеке мүнөздөгү маалыматтары - конкреттүү адам жөнүндө материалдык сактоочулар жазылган маалымат, ал конкреттүү адам менен окшоштурулат же окшоштурулушу мүмкүн, ушул адамды түз же кыйыр анын биологиялык, экономикалык, маданий, жарандык же социалдык түрдүүлүгү үчүн анын биологиялык, экономикалык, маданий, жарандык же социалдык идентификация үчүн мүнөздүү болгон бир же бир нече факторлорго шилтеме жасоо жолу менен идентификациялоого мүмкүндүк берет. (Кыргыз Республикасынын «Жеке мүнөздөгү маалымат жөнүндө» Мыйзамы). Жеке мүнөздөгү маалыматтардын мисалдары: геолокация, фотосүрөттөр, паспорттук маалыматтар, финансылык маалымат, медициналык маалымат, жашаган дареги ж.б. |
Жеке маалыматтарды коргоо боюнча мамлекеттик агенттик (мындан ары – Агенттик) веб-сайттардан жана мобилдик тиркемелерди колдонуучунун кандай маалыматтары талап кылынарын жана
суроо-талаптын жол-жобосу мыйзамга ылайык келер-келбесин аныктоо максатында изилдөө жүргүздү.
Бул максатта 2022-жылдын 15-декабрынан 2023-жылдын 26-январына чейин Агенттиктин командасы Кыргыз Республикасынын аймагында иштеп жаткан жергиликтүү жана чет өлкөлүк KG зонасында колдонулган веб-сайттарды жана мобилдик тиркемелерди изилдеп чыгышты.
Изилдөөнүн жыйынтыгы 2023-жылдын 27-январында өткөн "Кыргыз Республикасында Жеке маалыматтарды коргоо - Privacy Day" конференциясында, ошондой эле Агенттиктин пресс-релиздеринде көрсөтүлдү. Буга байланыштуу кээ бир уюмдар 2023-жылдын 26-январынан кийин купуялуулук саясаттарына бир катар өзгөртүүлөрдү киргизип, сайттарына жайгаштырышы мүмкүн.
Ошол эле учурда, интернет мейкиндигин изилдөөнүн жыйынтыгы 2023-жылдын 26-январына карата берилгенин белгилейбиз.
Веб-сайттардын тизмеси www.net.kg порталынан алынды, анда киргендердин санына жараша веб-сайттардын рейтинги камтылган. Мындан тышкары, ар кандай товарларды жана кызматтарды көрсөтүүчү эң көп “колдонулган” веб-сайттар эске алынган.
Изилдөө үчүн Жеке маалыматтарды авторизация формаларынын, жеке аккаунттардын, пикир билдирүү формаларынын жардамы менен чогултуучу веб-сайттар гана алынган.
Мобилдик тиркемелердин тизмеси Google Play жана App Store'дун KG аймагындагы эң көп жүктөлгөн тиркемелердин ичинен түзүлдү.
Жалпысынан 203 веб-сайт жана 59 мобилдик тиркеменин үч критерий боюнча талдоого алынган:
- Чогултулган маалыматтардын категориялары. Веб-сайттар жана мобилдик тиркемелер кандай Жеке маалыматтарды чогултат? - деген суроо изилдөөчүлөрдү кызыктырды.
Веб-сайттар үчүн чогултулган маалыматтардын 11 негизги категориялары аныкталган:
- Толук аты-жөнү
- жынысы;
- телефон номуру;
- туулган күнү;
- паспорттук маалыматтар;
- социалдык абалы;
- сүрөт;
- электрондук дарек;
- медициналык маалыматтар;
- дареги/жайгашкан жери;
- Банктык маалыматтар.
Мобилдик тиркемелерди изилдөөдө төмөнкү 14 негизги идентификаторлор аныкталган:
- Толук аты-жөнү
- жынысы;
- телефон номуру;
- туулган күнү;
- паспорттук маалыматтар;
- фото/видео;
- электрондук дарек;
- медициналык маалыматтар;
- дареги/жайгашкан жери;
- социалдык тармактардагы баракчалар;
- IP дареги;
- cookie файлдары;
- үй-бүлөлүк абалы
- Банктык маалыматтар.
2. Купуялык саясатынын жана анын мүнөздөмөлөрүнүн бар болушу изилдөөнүн экинчи критерийи болгон. Бул критерийдин негизинде төмөнкү 3 суроо берилди:
- Веб-сайттын же мобилдик тиркеменин Купуялык саясаты барбы?
- эгерде Купуялык саясаты бар болсо, документтин мамлекеттик тилдеги версиясы веб-сайтта же мобилдик тиркеме жайгаштырылганбы?
- документ канчалык деңгээлде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына негизделген (текст башка мамлекеттердеги окшош документтерден көчүрүлгөнбү?).
3. Үчүнчү критерий Купуялык саясатынын иш жүзүндө чогултулган маалыматтарга дал келүүсү болду. Бул критерийге ылайык, Купуялык саясатынын мазмунун (документке ылайык кандай маалыматтар суралат) иш жүзүндө суралган маалыматтар менен салыштыруу үчүн талдоо жүргүзүлдү: чогултулат деп жарыяланган жана иш жүзүндө чогултулгандардын ортосунда кандайдыр бир айырмачылыктар барбы?
Жүктөп алуу:Research_sites_apps_kg...pdf
Эгер сиз Купуялык саясатын кантип туура түзүүнү билбесеңиз, Мамлекеттик агенттиктин командасы орус жана кыргыз тилдеринде Купуялык саясатын түзүүгө жана Кыргыз Республикасынын мыйзамынын талаптарын аткарууга жардам бере турган акысыз ➡️Купуялык саясатынын генераторун иштеп чыкты.