«Жеке маалыматтар жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жарандар мамлекеттик, муниципалдык же коммерциялык уюмдар (жеке маалыматтар массивинин ээлери) кандай жеке маалыматтарды чогултарын, иштетип жана сактай турганын жана алар аны мыйзамдуу түрдө аткарып жатканын билүүгө укуктуу.
Жарандардын жеке маалыматтары кайсы тармактарда иштетилет?
Саламаттык сактоо
Бейтап өзүнүн ден соолугунун абалына, медициналык абалына, диагнозуна, прогнозуна жана дарылоосуна тиешелүү маалыматтардын, ошондой эле бардык жеке маалыматтарынын жана сыр сакталууга тийиш болгон башка маалыматтардын купуялуулугуна укуктуу.
Интернет
Интернет - бул ар бир колдонуучунун жеке маалыматтары иштелип чыккан эң чоң платформа. Буга байланыштуу жарандар Интернетте өз укуктарынын бузулушуна көп туш болушат, бул төмөндөгүлөргө алып келиши мүмкүн:
Интернеттеги жеке маалыматтарды урдоо
- жасалма профилдерди түзүү
- электрондук почтанын сырсөзүн уурдоо
- компромат видео жана фотоматериалдарды жайылтуу
- жарандын макулдугусуз сүрөтүн жарыялоо.
Жеке маалыматтарыңызга көзөмөлдү жоготуу учурларын болтурбоо үчүн, сиз өзүңүздүн жеке маалыматтарыңызга этият болушуңуз керек:
- шектүү сайттарга кирбөө;
- логиндерди, сырсөздөрдү жана банктык маалыматтарды башка адамдарга көрсөтпөө жана айтпоо;
- башка адамдардын компьютердик түзүлүштөрүнөн же телефондорунан интернет-банкингге кирүү сунушталбайт. Браузер сырсөзүңүздү автоматтык түрдө сактап калса, бул маалыматтын жоголушуна алып келиши мүмкүн;
- паспорттун сүрөттөрү, паспорттук маалыматтарды көрсөткөн анкета же башка жеке маалыматтары бар флеш -карталар менен бөлүшүү болбойт.
Иш
Эгерде жеке маалыматты чогултуу, сактоо жана иштетүү белгилүү бир максатта болсо, иш берүүчүнүн маалыматка болгон муктаждыгы жана кызматкердин жеке жашоого болгон укугу тең салмактуу болушу мүмкүн. Кызматкерлердин жеке маалыматтарын коргоо “Кыргыз Республикасынын мамлекеттик жарандык кызматчысынын жана муниципалдык кызматчысынын өздүк ишин жүргүзүүнүн тартиби” менен жөнгө салынат.
Кызматкердин жеке маалыматтары деп анын инсандыгын аныктоого мүмкүндүк берүүчү жана кызматкердин өздүк делосуна камтылган же анын өздүк делосуна киргизүүгө мүмкүндүк берген кызматкердин жашоосундагы фактылар, окуялар жана жагдайлар жөнүндө маалымат түшүнүлөт.
Кызматкерлердин өздүк делосуна киргизилген жеке маалыматтар купуя маалыматтарына тиешелүү.
Кызматкердин жеке маалыматтарын кабыл алууда, иштетүүдө, сактоодо жана өткөрүп берүүдө персоналды башкаруу кызматы төмөнкү талаптарды сактоого тийиш:
- Кыргыз Республикасынын Конституциясын, мыйзамдарын жана башка ченемдик укуктук актыларын сактоону камсыз кылуу , кызматкерге мамлекеттик жарандык кызматты жана муниципалдык кызматты өтөөгө, окутууга жана окутууга көмөк көрсөтүү, жана ошондой эле мансаптык өсүш, кызматкердин жана анын үй-бүлө мүчөлөрүнүн жеке коопсуздугун камсыз кылуу, ошондой эле ага таандык мүлктүн жана мамлекеттик органдын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын мүлкүнүн сакталышын камсыз кылуу, кызматтык милдеттерин аткаруунун жыйынтыктарын эсепке алуу максаттары үчүн кызматкердин жеке маалыматтарын иштеп чыгуу жүзөгө ашырылат;
- жеке маалыматтар кызматкерден жекече алынышы керек. Кызматкердин жеке маалыматтарын үчүнчү тараптан алуу зарыл болгон учурда, кызматкерди бул тууралуу алдын ала билдирүү менен анын жазуу жүзүндөгү макулдугун алып жана жеке маалыматтарды алуунун максаттары, болжолдонгон булактары жана ыкмалары жөнүндө маалымдоо керек;
- кызматкердин саясий, диний жана башка ынанымдары, жеке жашоосу, коомдук бирикмелерге, анын ичинде кесиптик бирликтерге мүчөлүгү жөнүндө мыйзамдарда белгиленбеген жеке маалыматтарды чогултууга жана өздүк делосуна киргизүүгө тыюу салынат;
- кызматкердин кызыкчылыктарын козгогон чечимдерди кабыл алууда автоматташтырылган иштетүүнүн же электрондук алып жүрүүчүнү колдонуунун натыйжасында гана алынган кызматкердин жеке маалыматтарына таянууга тыюу салынат;
- кызматкердин жеке маалыматтарын аларды мыйзамсыз пайдалануудан же жоготуудан коргоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте мамлекеттик органдын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын каражаттарынын эсебинен камсыз кылынат ;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген учурлардан тышкары, кызматкердин жазуу жүзүндөгү макулдугусуз кызматкердин жеке маалыматтарын үчүнчү жакка берүүгө жол берилбейт .
Жеке маалыматтардын өзгөчө категориялары
«Жеке маалымат жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык, жеке маалыматтардын өзгөчө категорияларына расалык же этникалык теги, улуту, саясий көз караштары, диний же философиялык көз караштары, ошондой эле ден соолугуна жана сексуалдык ыктарына тиешелүү маалыматтар кирет.
Жеке маалыматтардын өзгөчө категорияларын чогултууга, топтоого, сактоого жана пайдаланууга төмөнкү учурларда гана жол берилет:
- эгерде жеке маалыматтардын субъекти мындай маалыматтарды чогултууга жана иштетүүгө макулдугун берсе;
- эгерде жеке маалыматтар субъектинин макулдугун алуу мүмкүн эмес болуп, бирок иштеп чыгуу жеке маалыматтардын субъектинин, башка адамдын же тиешелүү адамдардын тобунун ден соолугун жана коопсуздугун коргоо үчүн зарыл болсо.
